بررسی سميولوژی طراحی لوگو و یا طراحی آرم از نظر پیرس

طراحی لوگو و یا طراحی آرم از نظر سوسور
آذر ۲۳, ۱۳۹۶
بررسی سميولوژی طراحی لوگو و یا طراحی آرم از نظر پیرس ( قسمت دوم )
آذر ۲۹, ۱۳۹۶

بررسی سميولوژی طراحی لوگو و یا طراحی آرم از نظر پیرس

بررسی سميولوژی طراحی لوگو و یا طراحی آرم از نظر پیرس موضوعی است در این نوشتار به آن می پردازم.

همانطور که در مقالات قبلی اشاره کردم، بررسی طراحی لوگو و طراحی آرم سازمان ها بسیار تکراری است ، بنابر این در سری جدید مقالات طراحی لوگو سایت طراحان برتر به بررسی سميولوژی طراحی لوگو و طراحی آرم خواهیم پرداخت ، در این مقاله به بررسی سميولوژی طراحی لوگو و یا طراحی آرم از نظر پیرس می پردازیم.

چارلز ساندرسی پیرس (۱۲۹۱ – ۱۲۱۸ ه.ش.، تا ۱۹۱۴ – ۱۸۳۹ م.)، فیلسوف ، منطقدان و ریاضیدان آمریکایی بود تقریباً همزمان با سوسور ، مستقلا درحال صورت دادن به الگوی دیگری برای طراحی لوگو بود . همانطور که گفته شد سوسور طراحی لوگو و یا طراحی آرم را به صورت دو بخش صورت و معنا توصیف می کند ، درحالیکه الگوی پیرس از لوگو سه بخشی است. نظریه ی پیرس به اختصار و سادگی و بدون آنکه سعی در ترجمهٔ واژه های خاصی او شود ، این است که هر لوگو از سه بخشی یا وجه تشکیل شده است ، و غیر از آن اساساً نمی تواند لوگو باشد:

نما ” – به طور کلی هر صورتی ، که طراحی لوگو را تشکیل می دهد .

موضوع ” – مقصود ، مورد عینی یا چیزی است که طراحی لوگو به آن اشاره دارد .

تفسیر ” – تعبیر ، برداشت یا استنباطی که از طراحی لوگو می شود .

در مدل سوسور ، موضوع یا مورد عینی که نشانه به آن اشاره کند وجود ندارد ولی ، نما و تفسیری که پیرس مطرح می کند ، تقریبا همان صورت و معنا است که در مدل سوسور مشاهده می شود . لوگو از نظر پیرس چیزی است به ازای کسی یا چیزی که در رابطهٔ خاصی قرار می گیرد . سه وجهی بودن طراحی لوگو در نظریه پیرس ۶ اهمیت زیاد دارد ، و پیروانش نیز بر آن تاکید دارند و تفسیرها و نسخه های بسیار و مختلفی برای آن نوشته اند .

در هر حالی از نظر پیرس ، نخستین رکن نشانه ، نما یا صورت آن است ، دومین آن موضوع و هدف عینی است که به آن ارجاع داده می شود و سومین وجه آن تفسیر یا برداشتی است که از آن استنباط می شود .

طراحی لوگو به تعبیر پیرس همیشه خطاب به شخصی است که می تواند در ذهنش همان لوگو را ایجاد کند . آنچه در ذهن آن شخصی یا اشخاص مورد نظر از لوگو ایجاد می شود همان تعبیر و تفسیر وی از وجه نخستین نشانه یا نمای آن است . تفسیر در این سطح می تواند در ذهن مخاطب ، خود تبدیل به لوگویی دیگر شود برای رسیدن به تفسیری دیگر در سطحی دیگر ، این زنجیره می تواند به طرز نامحدودی ادامه داشته باشد ، مانند یافتن معنی یک کلمه در لغتنامه که ما را از یک کلمه به کلمهٔ دیگر می برد به عنوان مثال دیگر چراغ قرمز راهنما در چهارراه ، در نظر اول معنی «خطر» را می رساند . اعلام « خطر » در این وضعیت برای ما به معنی « ایست » است ، ۹ کلمهٔ «ایست» به عنوان نشانه ما را به تعابیر دیگر در این رابطه سوق می دهد … و همهٔ اینها باید به نحوی در ذهن مخاطب صورت بگیرد . این خود ، مستلزم آن است که مخاطب با این لوگو پیش از آن به نحوی آشنایی داشته باشد .

پیرس نیز مثل سوسور معتقد است که نشانه ها اختیاری و قراردادی هستند ، ولی او یک منطقدان است و فقط به این اکتفا نمی کند . او متوجه است که لوگو ها در همین اختیاری بودنشان ، به گونه های مختلفی وجود دارند و صورت نمادین یا سمبولیک فقط یکی از انواع لوگو هاست . پیرسی به روشی خود لوگو ها را در انواع یا گونه های بسیاری تفکیک می کند . عمومی ترین آنها که مورد استفاده و موافقت پیروان سوسور نیز قرار گرفته است در سه گروه طبقه بندی می شوند :

شبیه ” – اشاره” — نماد “

شبیه – در نشانه های شبیه سازی شده یا شمایلی ، رابطهٔ صورت با محتوا از طریق شباهت برقرار می شود . صورت ، اگر چه ساده و خلاصه شده باشد به طرز قابل تشخیصی شبیه به محتوا است .

اشاره – در این نوع از طراحی آرم شرکت صورت قرار دادی یا اختیاری نیست ، شباهت نیز در کار نیست بلکه صورت به گونه علت و معولی ، لازم و ملزومی یا از روی استنتاج ، با محتوا رابطه دارد و به آن مستقیما اشاره می کند .

نماد – نوع نمادین صورت هیچ شباهت یا ارتباطی با محتوا ندارد و معنا یا محتوا در آن کاملا اختیاری و قراردادی است . این نماد باید آموخته شود و فقط در زمینه یا چهار چوب فرهنگی تاریخی معینی قابل تشخیص است .

این سه مدل یاد شده از طراحی لوگو رادر میزان و مقدار قراردادی بودن آنها نیز می توان دید . لوگو های نمادین در میان دو نوع دیگر قراردادی ترین صورت را دارند ، در این گونه از طراحی لوگو ها بیشتر صورت است که معنا را تعیین می کند ، و محتوا در صورت نقش چندانی ندارد . به عبارت دیگر در نمادها وابستگی و تقید صورت به معنا بسیار کم است . حال آنکه در نوع لوگو های شبیه سازی شده به خاطر لزوم شباهت با معنا و نیز در طراحی آرم های اشاره ای بر اساس ضرورت ناپیدای منطقی و تجربی ، صورت کم و بیش محدود و مقید به معنا است . البته در هر سه نوع یاد شده از طراحی لوگو ها صورت تا حدودی بر اساسی قرارداد به معنا مربوط می شود و هر سه نوع ، نیاز به یادگیری برای خواندن یا فهمیدن دارند . برای مثال حتی برای تشخیص عکس و تصاویر دوربین عکاسی نیز که در آنها صورت به محتوا بسیار شبیه است ، نیاز به یادگیری خواندن آنها وجود دارد . از طرف دیگر در لوگو نمادین «ترازو در دست یک بانو» که به صورت قراردادی محتوا و معنای عدالت را می رساند، صورت یعنی ترازو و فرشته به محتوای آن تا حدودی شبیه و مربوط است. حتی بسیاری از نشانه های نمادین و انتزاعی نظیر الفبا و حتی لوگو های مفهومی مثل علائم ریاضی ، در گذشته های دور، به نوعی با محتوای آن زمان خود شباهت داشته اند، که در طول زمان و از روی قرارداد به تدریج معنی و محتوای تازه ای پیدا کرده اند .

هرچند نظریهٔ انواع سه گانهٔ لوگو از پیرس است ، ولی در این نظریه وجود هیچ یک از انواع ، نوع دیگر را حذف نمی کند . مهم است که بدانیم در این نظریه یک لوگو می تواند در عین حالی که از نوع شبیه است ، اشاره ای و نمادین هم باشد. از نظر پیرسی هیچکدام از لوگو ها بر نوع دیگر ترجیح داده نمی شوند ، قصد او به عنوان یک منطقدان فقط این بود که شیوه ای پیدا کند که به وسیلهٔ آن بتواند هر سه نوع لوگو را تبیین و توصیف کند . سوسور در این زمینه به اندازهٔ پیرس به موضوع توجه نکرده است ، ولی در هر حال عموم سميولوژيست ها با هر گرایشی امروز این دیدگاه قبوا را قبول دارند .

بسیاری از لوگو های راهنمایی برای رانندگی در کنار راه ها و جاده ها مصداق موضوع بالا هستند. برای مثال به علامت « راننده ها مواظب دوچرخه سوارها باشید » توجه کنید . این علامت ، ترکیبی از هر سه نوع لوگو است . صورت مثلث در لوگو کاملاً نمادین و در نتیجه قراردادی است و به یادگیری نیاز دارد ، که معنای قراردادی آن «هشدار»، «احتیاط» و یا «مواظب باشید» است . ولی صورت داخل مثلث به خاطر آنکه به طرز قابل تشخیصی شبیه به دوچرخه است از نوع شبیه سازی نشانه هاست ، اما به خاطر آنکه دوچرخه سوار در آن یافته نمی شود ولی می شود از آن نتیجه گرفت موضوع به دوچرخه سواران مربوط می شود و نه «حیوانات اهلی» یا «کارگران مشغول کارند»، صورت «دوچرخه» در این نشانه از نوع اشاره ای نیز هست . ولی علیرغم صورت دوچرخه ما از این نشانه یادگرفته ایم که بدانیم ، این لوگو به دوچرخه فروشی یا تعمیرگاه دوچرخه اشاره نمی کند ، بلکه د وچرخه سواران بر مسیر ، از این لحاظ لوگو قراردادی و در نتیجه نمادین است .

در هر حال از آنجا که این نشانه در کنار جاده یا خیابان و در مکانی معین قرار گرفته است و نه روی دیوار یک اتلیهٔ طراحی ، یا محل انتظار یک آرایشگاه مردانه، ما مې دانيم که روی سخن آن با رانندگان در حین رانندگی است و این موضوع نیز کاملا قراردادی است و مخاطبان باید این محتوا را از قبل بدانند . بنابراین این نشانه از جهت موقعیت رسانه ای خود نیز از نوع نمادین است . سوسور به ندرت واژهٔ نماد را به کار می گیرد . او وقتی از اختیاری بودن نشانه ها صحبت می کند بیشتر نشانههای زبانی را در نظر دارد که نمادهای نسبتا خالص مثل الفبا یا علائم ریاضی را دربر می گیرد . سوسور به این موضوع آگاه بود که کلمهٔ نماد یا سمبول به طور معمولی در نظر مردم ، نمادهایی نظیر ترازو ، گل سرخ ، یا پرنده و غیره را تداعی می کند و اینها در عین حالی که اختیاری و قراردادی هستند ، هر کدام به نوعی رابطه ای مختصر با دنیا و چیزهای بیرون دارند . ولی از آنجا که پیرس نماد را فقط یکی از گونه های نشانه می بیند ، آن را به طرز دیگری مطرح می کند . از نظر او موضوع در نماد فقط به کمک قانون ، قرارداد و یا عادت ، تفسیر و معنی می شود . بدون وجود این قرارداد یا عادت ، نماد فاقد معنی خواهد بود .

اما موضوع لوگو های شبیه سازی شده از نظر پیرس بسیار طولانی است و در یک مقاله نمی توان آن را توضیح داد ، پس با ما در سایت طراحان برتر برای لوگو های شبیه سازی شده از نظر پیرس همراه باشید .

دیدگاه ها بسته شده است