«مادیت» و «ذهنیت» در طراحی لوگو و زبان از نظر سوسور و پیرس
دی ۵, ۱۳۹۶
صورت و معنا زیر ذره بین سمیولوژیست ها ( قسمت دوم )
دی ۹, ۱۳۹۶

صورت و معنا زیر ذره بین سمیولوژیست ها

صورت و معنا زیر ذره بین سمیولوژیست ها موضوعی است که در این مقاله به آن می پردازیم.

همانطور که در سری جدید مقالات طراحی لوگو و طراحی آرم شرکت های سایت طراحان برتر مطالعه نمودید ، سوسور یکی از معروف ترین سمیولوژیست های جهان طراحی لوگو را به دو رکن صورت و معنا تقسیم نموده است و در تعبیر سه گانهٔ پیرس از طراحی آرم ، نما و تفسیر تقریبا همین دو بخش طراحی لوگو را توصیف می کنند . ولی پیرسی برای طراحی لوگو و طراحی آرم شرکت ها رکن سومی نیز به نام موضوع قائل است که سوسور در تحلیلی خود به طور مستقیم و صریح چنین بخشی برای طراحی لوگو قائل نشده است .

علاوه بر این ، به نظر سوسور طراحی لوگو به طور کلی هیچ ارتباط مستقیمی با جهان مادی و بیرون ندارد و هر دو رکن طراحی آرم یعنی صورت و به خصوص معنا غیر مادی هستند و نوعی ساخت و ساز ذهنی اند که در حیطهٔ علم روانشناسی قابل مطالعه اند . با همهٔ تفاوت هایی که در شیوهٔ تحلیل پیرس وجود دارد به نظر او هم صورت یا به بیان وی نما ، در طراحی لوگو ، اصالت یا اهمیت خاصی ندارد و از این لحاظ او نیز موضوع را شبیه سوسور می بیند . هر چند وی در به بخشی به نام موضوع است که لوگو را به نوعی با دنیای خارج مربوط می کند ولی با قائل شدن تفسیر به عنوان جزء دیگری از نشانه که خود به زنجیره ای از نشانه های دیگر منجر می شود ، به صورتی دیگر طراحی لوگو را جدا و مستقل از مآخذی در جهان خارج می بیند . از نظر پیرس واقعیت هر سازمان و هر شرکت را تنها به کمک لوگو می توان دریافت زیراعناصر دیگر تبلیغاتی هر شرکت نظیر ، طراحی سایت ، طراحی کاتالوگ و چاپ کاتالوگ ، طراحی بروشور و چاپ بروشور ، طراحی پوستر و حتی طراحی ست اوراق اداری قابل تغییر است و تنها طراحی لوگو است که پس شروع به کار شرکت ها قابل تغییر نیست و اگر سازمانی تغییرات زیادی در آن ها ایجاد کند متحمل هزینه های بسیار زیادی برای برندسازی سازمان خود می شود . ولی در اینجا موضوع ، میزان دقت در طراحی لوگو است که ما را کم و بیش و تا حدودی به واقعیت نزدیک می کند . به این ترتیب تحلیل پیرس هم از طراحی لوگو ، تقریباً به همان نتیجه گیری سوسور نزدیک می شود . برای سهولت کلام در موضوع ، در اینجا از همان دو مفهوم صورت و معنا استفاده می شود و صورت و معنا زیر ذره بین سمیولوژیست ها مورد بررسی قرار می گیرد ، چرا که سمیولوژیست های معاصر و حتی پیروان سوسور نیز در عین استفاده از واژگان وی ، آنها را با معانی جدید متفاوتی به کار می برند .

در هر صورت از جمع آرای بنیانگزاران سمیولوژی این نکات عمومی استنباط می شود که لوگو ساین ها کوچکترین واحد برای ساختن معنا است و همچنین لوگو ساین ها نمایانندهٔ چیزی هستند که حضور ندارد . لوگو ساین (آموزش طراحی لوگو ساین با استفاده از فرم های انتزاعی) فقط لوگو ساین است و آن چیزی را که نشان می دهد نیست . و این ما را به طراحی لوگو ها در ارتباط تصویری نزدیک می کند . طراحی لوگو در ساده ترین صورت خود وقتی است که ، صورت با معنا رابطه ای صریح یا به اصطلاح تحت الفظی داشته باشد . برای مثال اگر کلمهٔ «گل سرخ» را به عنوان یک نشانهٔ زبانی در نظر بگیریم و معنی لغتنامه ای برای فهم آن کافی باشد ، در این صورت این طراحی لوگو در ساده ترین یا ابتدایی ترین صورت خود است . معنا که نظریه پردازان بزرگی مثل سوسور و پیرس از بعد نشانه به آن پرداختند ، معنای قطعی ، مستقیم و صریحی بود که از صورت در نشانه می توان استنباط کرد. ولی هر طراحی آرم می تواند دارای معانی دیگری هم باشد که با تعریف لغتنامه ای به آن نمی رسیم ، که به آن معنای ضمنی ، غیر مستقیم یا تلویحی می گوییم . در اینجا برای سادگی ، این دو نوع معنا را صریح و ضمنی می نامیم . توجه معاصرین به معانی ضمنی بحث های سمیولوژی را جالب تر کرده است و صورت و معنا زیر ذره بین سمیولوژیست ها رفته است .

آیا خواندن یا تلفظ طراحی آرم «گل سرخ» یا تجسم آن و حتی معنای تصریح شده در آن ، ما را به معنای مورد نظر می رساند ؟ پیداست که موضوع در این جا به پایان نمی رسد زیرا در طراحی لوگو «گل سرخ» تنها معنای اصلی گل سرخ مد نظر نیست، بلکه معنای ضمنی و مورد نظر آن حداقل از نظر بسیاری از مردم چیز دیگری است .

سوسور در الگوی خود از طراحی لوگو فقط معنای صریح رادر نظر گرفته است و معنای ضمنی را در مورد توجه قرار نداده است.  موضوع معنای ضمنی نشانه ها شروع بحث ها و تحلیل های بسیاری را میان سمیولوژیست های معاصر با گرایش های مختلف فکری برانگیخته است . رولان بارت که پیش از این از او یاد شد و از کسانی بود که از اصالت و اهمیت مادیت نشانه ها دفاع کرده است ، به موضوع معانی صریح و ضمنی در لوگو ها توجه خاصی کرده است و از آن در نقدها و تحلیلی های بسیار گسترده اش در زمینهٔ لوگو های تصویرییا لوگو ساین ها ، عکاسی ، و طرز استفاده از آنها در رسانه ها و تبلیغات ، استفاده کرده است . البته تفکیک جنبهٔ صریح و ضمنی معنای نشانه به منظور سهولت در تحلیل انجام می شود . در حالی که این دو ، صورت های در هم آمیختهٔ واحدی از نشانه هستند و ترسیم مرزی واضح و روشن بین آنها در واقع ، عملی نیست . در هر صورت به نظر بارت و برخی از سمیولوژیست های معاصر ، لوگو در سطوح مختلف معانی جدیدی از خود آشکار می کند . معنای صریح در طراحی آرم اولین سطح از دریافت یا تفسیر بیننده است که معنای لغتنامه ای یا به اصطلاح بدیهی و آشکار آن را ارائه می کند . در یک گروه اجتماعی با فرهنگ مشترک تعداد کسانی که می توانند معنای صریح طراحی لوگو حرفه ای را دریابند بسیار زیاد است. ) حتی در بعضی شرایط از عموم افراد آن گروه انتظار می رود معنا را در سطح صریح بفهمند . برای مثال ما قلم مورد استفاده برای حروفچینی کلمات آن را می بینیم ، اندازهٔ آن را تشخیص می دهیم ولی در معنایی که از آن دریافت می کنیم هیچ تاثیری نمی گذارد . این سطح از دریافت معنا ، همان سطح صریح در طراحی آرم حرفه ای است .

معنای ضمنی در طراحی لوگو و طراحی آرم شرکت ها ظریف تر است و در سطح دیگری برای بینندہ روشن می شود. برای دریافت معانی ضمنی حتی در یک گروه فرهنگی واحد  نیاز به افرادی با زمینه های اجتماعی مشترک خاص تری است. مثلا باید عضو گروه سنی یا قشر معینی باشند یا از میزان سواد خاصی بر خوردار باشند و یا در نوعی از تجربه ها یا ارزش های فرهنگی اشتراک داشته باشند . به هر حالی کسی را به خاطر عدم دریافت معنای ضمنی لوگو مؤاخذه نمی کنند . به طور خلاصه ، معنای ضمنی در طراحی لوگو نسبت به معنای صریح با لایهٔ عمیق تر یا پنهان تری از فرهنگ گروه مخاطب سر و کار دارد .

از طرفی، تسلط در به کارگیری معانی ضمنی در نشانه ها نیز سرچشمهٔ نوآوری و خلاقیت طراحان در ساختن نشانه های گرافیک است ، به این ترتیب که طراح با توجه خاصی به مفاهیم و معانی ممکن و موجود در فرهنگ و زبان بومی ، محلی و ملی و به کارگیری ظریف آنها به صورت معانی ضمنی در یک نشانه موفق به ساختن خلاقانهٔ نشانه هایی جدید و متفاوت می شود . از طرف دیگر برحسب تحلیل نظریه پردازانی چون رولان بارت، گروه های صاحب قدرت در سطح جامعهٔ محلی و جهانی با استفاده از همین امکان در تبلیغات و ارتباطات تصویری خود سعی می کنند با گنجاندن اشارات، معانی تلویحی و ضمنی که بر اساس ارزش ها و باورهای رایج و ناپایدار و محدود هستند و گاه خود آنها رواج دهنده اش هستند ، جامعهٔ مخاطب را به سمت منظور های اقتصادی سیاسی خاص خود بکشانند .

موضوع بررسی صورت و معنا زیر ذره بین سمیولوژیست هادر اینجا به پایان نمی رسد و در مقاله بعدی نیز ادامه خواهد داشت ، پس با ما در سایت طراحان برتر همراه باشید

ادامه دارد

شما می توانید برای طراحی لوگو حرفه ای خود با شماره ۷۷۱۳۵۱۲۷-۰۲۱ تماس حاصل فرمایید

دیدگاه ها بسته شده است